Voordat de moeder van Gijs het deksel op de braadpan legt, kijkt zij nog even in de pan. Ja het klopt! Er liggen dertien balletjes gehakt in de braadpan. Het is zondagochtend. Straks, als de hoogmis is afgelopen komen ze allemaal weer thuis. Gijs zijn ouders zijn Rooms Katholiek. Het hele gezin, alle kinderen, zijn met Pa meegegaan naar de kerk. De hoogmis begint ’s morgens om negen uur. Als je zes jaar bent ga je voor de eerste keer ter communie. En voor die communie mag je s’ morgens niet eten. Ook kinderen vanaf zes jaar ontbijten dan niet. Dat is een voorschrift van de kerk.
Rond elf uur stappen ze allemaal weer binnen. Al snel zitten ze allemaal aan tafel. De magen knorren. Moeder komt met de dampende braadpan binnen. Na het bidden begint het zondagse feestmaal: brood met jus. Jus, gemaakt van gehakt! In de week maakt moeder heel andere jus. Die jus wordt gemaakt van gesmolten vet. En de kleur wordt bruin door een paar schepjes Buisman.
Buisman wordt gebruikt bij het koffie zetten. Dan heb je minder koffiebonen nodig. En de koffie is toch mooi bruin.
Maar voor jus blijkt Buisman ook heel handig. De jus wordt er zonder vlees toch prachtig bruin van! Wie geen geld heeft moet slim zijn! De zondagse jus van gehakt, is de echte jus. Die wordt speciaal voor de zondagochtend gemaakt! Iedereen laat het zich heerlijk smaken. De gehaktballen blijven nog onaangeroerd. Die komen vanmiddag aan de beurt.
De zondagen gaan heel snel. En voor je het weet is het vier uur. Het is zo tijd voor het middagmaal! De tafel staat al gedekt. Na het bidden verdeelt moeder de ballen. Vader het eerst. Dan zijzelf. Daarna komen alle elf kinderen aan de beurt. De kinderen wachten, verlangend kijkend naar hun balletje gehakt. Als er nog drie ballen in de pan liggen, kijkt moeder verbaasd rond. Hoe kan dat nou? Er zijn nog vier wachtende monden, en drie gehaktballen in de pan. Nog eens tellen! Nee het zijn er echt nog maar drie. Moeder kijkt alle borden na. Nee, niemand heeft twee ballen. Vanochtend lagen er dertien in de pan. Dat weet ze heel zeker!
“Wie heeft er een bal gehakt uit de pan gepikt?” Moeder kijkt de kring rond.
Ze ziet elf paar onschuldige ogen, en verbaasde gezichten. “Het waren er vanochtend precies dertien. Dat weet ik heel zeker! Ik heb ze nog nageteld. Wie heeft er een uit de pan gehaald!” Maar het kroost blijft effen voor zich uitkijken. “Het tovert hier toch niet?” zegt moeder. Uiteindelijk snijdt ze de drie ballen in stukjes. En verdeelt zij drie gehaktballen, over de vier borden van de jongste kinderen. Terwijl mompelt ze: “ik snap echt niet waar die bal is gebleven”. Tenslotte legt zij zich er, noodgedwongen, maar bij neer! Niemand lijkt het te weten!
Om half acht gaan de oudere kinderen naar het avondlof. Daarna is deze zondag ook al weer bijna vergleden in de tijd!
Dinsdags is het strijkdag. De was is dan droog en gaat gestreken de kast in.
De broeken van de jongsten komen het laatst aan de beurt. Deze broek van Ton nog en dan zit het er voor vanmiddag weer op! Moeder haalt opgelucht adem. Nog even de voorkant van de broek strijken en klaar is Kees! Ze stopt. Wat ruikt ze toch? Het lijkt wel vet, of vlees! De walm ervan komt rechtstreeks in haar neus. Ze bekijkt de broek. Op de zak zit een grote vlek. Een dikke vetvlek! De wasmachine is de vlek te lijf gegaan, maar moest het onderspit delven. De vlek is groot en goed zichtbaar gebleven.
Ineens gaat er bij moeder een lampje branden. Aha, nu komt de aap alsnog uit de mouw: de bal gehakt! In deze zak heeft de bal gehakt van zondag gezeten.
In de zak van Ton zijn broek. Het raadsel is opgelost! Diezelfde middag wordt Ton op het matje geroepen. “kom jij maar eens hier!” zegt moeder, als Ton thuis komt. “Wat heb je zondag uitgespookt? Jij, hebt die bal gehakt gepikt! En in je zak gestopt, zodat niemand het kon zien” Ton kijkt naar beneden. Het klinkt niet best! Moeder is heel boos, hoort hij. En als moeder boos is berg je dan maar. Dat is zeker! “Ga de pollepel maar halen”. Ton sjokt naar de keuken. De bal was lekker! Maar dit?
Arme Ton! Hij krijgt er flink van langs.
Ondeugende kinderen verdienen de pollepel! Dat staat als een paal boven water!
Tja, tijden veranderen!
Ja Maaike, die gehaktbal die weet wat.
Iedereen heeft het er nog wel eens over.
En niet alleen de pollepel maar de mattenklopper werd ook vaak gebruikt.
Het was echt een aap die toen toch nog uit de mouw kwam Carol.
Wat is er toch veel te vertellen over vroeger. Soms moet ik mij uit de herinneringen losmaken.
En de mattenklopper en de pollepel zijn nu verboden opvoedingsattributen!
Wij hebben ze sowieso nooit gehanteerd en jullie ook niet, denk ik. Maar dat is een ander verhaal!
Tijden veranderen en in sommige gevallen is dat maar goed ook.
Met dank voor je reactie Carol, en groetjes