Ik heb een vliegmachine gezien

350

 

Het is voorjaar 1949. Ik ben 10 jaar.

Nee, ik vind er vandaag niets aan om naar huis te gaan. Op andere  woensdagen is het fijn als om 12 uur de schoolbel gaat en de dag er op zit. Maar vandaag niet.

Ook al loop ik nog zo langzaam ons huis komt steeds dichterbij. Ik ben nu al voorbij de overweg en dan is het nog een kippeneindje. Om deze tijd is het druk op de dijk. De tuinders maken aanstalten om weer naar huis te gaan. Met hun paard en wagens rijden ze vanaf het veilingterrein de dijk op. Sommige tuinders hebben een auto en de chauffeurs hebben moeite hun auto’s tussen de karren door te manoeuvreren. Ik loop dicht tegen de huizen aan want als ze elkaar passeren hebben ze de hele dijk nodig.

Als ik bij de kapperszaak van Ruth van Eck ben kijk ik even naar binnen. Veel is er niet te zien, want alleen de bovenste helft van het raam is zonder gordijn. Maar als ik het geluk heb dat er geen klanten zijn dan steekt soms het hoofd van de kapper boven het gordijntje uit. En dan zwaait hij naar me. Ik ga soms mee naar binnen als één van mijn broers zijn haar laat knippen. Dan kijk ik rond waar de stoelen staan. Zus Corrie vertelde dat mijn vader vroeger hier in de kapperszaak een eigen stoel had. En als hij binnenkwam de mensen die op zijn stoel zaten, moesten opstaan. Het is een verhaal uit overlevering. Zoals alles wat ik van mijn vader weet uit overlevering komt. En daar moet ik het mee doen want ik heb mijn vader nooit gezien. Maar als ik hier binnen ben en de kapper zo vriendelijk naar mij lacht, lijkt het alsof mijn vader hier ook is. En ik vraag mij dan af: Staat de stoel van mijn vader er nog?

Mijn vader was een prater, als ik het goed begrepen heb. Een verhalenverteller. Als hij eenmaal op zijn praatstoel zat kwamen de verhalen los. Hij was geboren in 1890 als oudste zoon van een gezin met negen kinderen.
In 1908, hij was toen achttien jaar, stapte hij in zijn eentje op een boot naar Amerika. Hij bleef er tot 1910. In dat jaar ontving hij het droevige bericht, dat zijn vader, mijn opa, was gestorven. En of mijn vader alstublieft naar huis wilde komen om voor het  grote gezin te komen zorgen. En zo moest mijn vader hals over de kop terug naar Nederland om zijn moeder bij te staan. Mijn opa werd slechts 43 jaar.
Die Amerikaanse jaren stonden in zijn geheugen gegrift. Hij bleef er over vertellen. Vooral in de kapperszaak waar de mensen moesten wachten tot zij  aan de beurt waren. Hij dikte zijn verhalen graag aan, en ik vermoed dat de luisteraars zijn vertellingen wel met een korreltje zout namen. Hij vertelde dat het in Amerika héél warm was. Zó warm, dat ze op de bumper van een auto hun ei bakte. En hij vertelde maar door, gezelligheid kent geen tijd!

Zijn hele leven wilde hij terug naar Amerika. Helaas is zijn wens om te emigreren niet in vervulling gegaan. Het is er, door allerlei omstandigheden, nooit van gekomen. Een paar jaar geleden gaf mijn oudste broer mij de bijbel die mijn vader in Amerika kocht. Een kostbaar bezit!

Ik loop verder over de dijk. Links van mij ligt het grote veilingterrein. Naast de ingang staat de patatkar van Krijn Heyboer, bijgenaamd: Krijn Patat. Wat een heerlijke lekkernij was dat toch, dat allereerste zakje patat met…  En die kwak goudgele mayonaise er bovenop maakte het compleet. Het was maar zeer sporadisch dat ik een zakje mocht halen, maar dan was het ook echt een feest. Als ik het laatste patatje uit mijn puntzakje wurmde zaten mijn vingers, nee mijn hele hand, dik onder de mayonaise. Maar dat kon de pret niet kreuken.

Als ik bij huis ben en het erf op loop zie ik dat het precies is zoals ik al dacht: Ze zijn aan de schoonmaak. De grote of voorjaarsschoonmaak. Niet alleen bij ons in huis waart het virus rond. Nee overal staat de inboedel buiten, en luchten maar. En denk maar niet dat die schoonmaak morgen voorbij is. Nee, die duurt nog weken voort. Het huis wordt van de kelder tot de zolder met bezemen gekeerd. Moeder  loopt gehaast over het erf en kijkt bang naar de lucht: “als het maar niet gaat regenen” hoor ik haar zeggen.
Vandaag staat de voorkamer op het programma. Eens even kijken, hoe hij er uitziet.
De kamer is bijna leeg. De roodpluchen eetstoelen ben ik buiten al tegen gekomen. Straks komt de mattenklopper er aan te pas om ze schoon te kloppen. De deur van de servieskast staat wagenwijd open. De kast is leeg. De glazen staan op het aanrecht voor een afwasbeurt. Het grote kleed is opgeraapt en naar buiten gesjouwd. Het groene zeil laat precies zien waar het kleed gelegen heeft. En de wit gehaakte gordijnen zijn afgenomen. Ze draaien rond in de wasmachine. Kortom de kamer ziet er bijzonder ongezellig uit.

Ik zoek de mahoniehouten linnenkast. O, die staat gewoon op zijn plaats. De kastlade is er uit getrokken en staat op de grond te wachten om schoon gemaakt te worden. Om die lade is het mij begonnen. Het witte kussensloop ligt dat er nog in? Gelukkig ik ze het al, het ligt gewoon in de lade. Dat kussensloop heeft een magische aantrekkingskracht op mij. Straks wordt de kastlade weer in de kast geschoven. Maar voor nu kan ik mijn hart ophalen.

Ik pak het kussensloop en houd het ondersteboven. Er rolt van alles uit. Voor mij op tafel ligt een bont gekleurde mengeling van trouwkaarten, foto’s, aanzichtkaarten en overlijdenskaarten. Het zwarte trouwboekje van mijn vader en moeder steekt af tegen de rest. Ik voel mij als een ontdekkingsreizigster die op onderzoek is. Hier, in deze kussensloop wordt het verhaal van mijn familie bewaard. En het ligt voor mij uitgestald. Ik blader in het trouwboekje. Al onze namen staan er in: elf namen. En kijk, hier heb ik een grote foto van ome Leen die naar Amerika emigreerde. Hij heeft een spierwit pak aan. Mijn handen roeren door de paperassen. Ik zoek aanzichtkaarten. Vorig jaar kwam ik ze ook tegen. O, hier ik heb ze al. Het zijn kaarten die mijn vader stuurde aan mijn moeder toen hij in militaire dienst stond. Deze kaart vind ik echt het leukst want op die kaart schreef mijn vader: ik heb een vliegmachine gezien!

 

vadermoeder

 

 

 

 

 

 

 

Een wonder! En dat moet mijn moeder  ook weten. Ik blijf even zitten en kijk naar de kaart in mijn handen. Deze kaart heeft mijn vader ook eens vast gehouden!

We tellen 1917 als mijn vader dit schrijft. Mijn vader nam dienst bij De Landstorm, een leger van bewapende burgers. Het werd in 1913 opgericht ter ondersteuning van het reguliere leger.    

Het is de tijd dat de Eerste Wereldoorlog door Europa raasde, en voor het eerst in de geschiedenis vliegtuigen bij de strijd werden ingezet.

Mijn vader stierf in 1939. Hij werd 49 jaar. Hij heeft het niet meer meegemaakt dat tijdens de Tweede Wereldoorlog colonnes vijandelijke vliegtuigen door ons luchtruim vlogen.
En, hij moest het eens weten hoe dicht wij bij Schiphol wonen, en hoeveel vliegtuigen nu iedere dag over ons huis vliegen.

Als mijn vader de wereld van 2016 zou zien, hoe verbijsterd zou hij zijn!

 

 

Dit bericht heeft 12 reacties

  1. wilma

    Idd hij zou niet weten wat hem overkwam. Maar dat zou met zoveel dingen zijn denk ik.
    Zijn de “schatten” bewaard gebleven?
    Altijd weer mooi om die oude foto’s terug te zien.
    Groet van over the ocean!!
    ilma

    1. Mee op de wind

      Ja wat is er toch ontzettend veel veranderd in die 120 jaar. De ontwikkelingen volgen elkaar steeds in sneller tempo op. Ja Wilma, ik heb best nog aardig wat van vroeger. Zoals de foto’s van mijn ouders. Die oude foto’s wat waren die toch mooi, vooral zoals mijn moeder is geportretteerd. Vroeger maakten ze overal veel werk van. Je bent weer razendsnel met je reactie en inmiddels een “oude bekende”. Met mijn dank en een hartelijke groet uit Nederland eindig ik.
      Maaike

  2. Pieta

    Wat een gezellig verhaal weer, ook over die ‘grote schoonmaak’, die ook bij ons thuis gebeurde. En in het najaar de ‘uithaal’, een beetje minder, maar ook een week lang alles ‘overhoop’. Wij lachen daar nu om en gelukkig hóeft het ook niet meer, met onze luxe apparaten, die alles schoon houden. Wat zijn je opa en vader op jonge leeftijd overleden!! En inderdaad, wat zouden ze opkijken als ze konden zien wat er nu voor ‘nieuws’ is gekomen. Zelf moet ik er nog steeds aan wennen en verlang nog wel eens naar de tijd van toen. Toen de herfst weer kwam, en we ’s avonds gezellig aan het handwerken waren. Zónder laptops of mobieltjes!! Groetjes en bedankt weer voor je verhaal!

    1. Mee op de wind

      De apparaten hebben veel overgenomen en toch hoor je veel: druk,druk, druk. Maar die schoonmaak was heel ongezellig dat herinner ik mij nog goed. Mijn opa en vader zijn niet oud geworden. Ze zijn beiden plotseling overleden ik denk door een hartinfarct of hartstilstand. Zoals vroeger wordt het niet meer. We kunnen er over dromen, praten en schrijven. Dat laatste doe ik dan maar. En het is fijn als mensen laten horen dat ze het fijn vinden om te lezen. Dank weer voor je reactie Pieta met een groet van mij.
      Maaike

  3. Elly

    Weer heel herkenbaar veel hiervan, Maaike.
    Allereerst: in 1949, toen ook ik tien werd, kreeg ik een mijn eerste echte fiets en vanaf toen deed ik zoveel mogelijk alles op de fiets.
    Ik heb mijn vader gelukkig nog twaalf jaar mogen meemaken -en hij mij. Wij fietsten (en wandelden) heel veel samen, en ik weet ook nog dat ik hem wel eens , wat schrijven betreft, “verbeterde”, want hij schreef veel, maar de zgn. Nieuwe spelling, die wij op school leerden, had aardig wat verrassingen in petto. Misschien heb je je verteltalent wel van je vader. Aan de voorjaarsschoonmaakkoorts leed mijn moeder ook. En bij jouw beschrijving v.h. eerste zakje patat met mayonaise, liep me het water in de mond (en dan in mijn geval met een, ook eerste, milkshake, alleen verkrijgbaar bij de Bijenkorf. Bye. En bedankt weer. Elly

    1. Mee op de wind

      Kreeg je toen een nieuwe fiets of een gebruikte? Ja, je vader nam een grote plaats bij je in. Heel erg om als je twaalf bent je vader dan te verliezen! Wat zijn er toch veel herinneringen op onze leeftijd. Maar wel heel leuk dat je zoveel samen met je vader hebt gedaan. We zijn het al weer vergeten dat er in onze jonge tijd een Nieuwe spelling kwam. En jij natuurlijk trots dat je het beter wist dan je vader. Mijn vader verteld verhalen en ik schrijf ze liever, maar misschien komt het toch wel overeen. Van een milkshake kan ik mij niet veel meer herinneringen in tegenstelling tot jou. Maar dat zakje patat? Heerlijk, heerlijk! Bedankt Elly voor je reactie, Groetjes, Maaike

  4. henny boom

    Ik herinner me Krijn patat ook nog, die stond, toen wij er pas woonden ook wel in de Lohmanstraat en dan mocht ik soms voor mijn moeder een zakje zoutloze patat halen, dat schepte hij uit een verse schaal.
    Verder had ik ook een hakel aan de schoonmaak; jarenlang wisten mijn zussen op mijn verjaardag geen ander onderwerp dan he ver je daarme was.
    Ik wist wel, dat jouw vader jong gestorven was, maar niet dat dat nog voor de oorlog was.
    Mooi verhaal en herkenbaar.

    1. Mee op de wind

      Ja wat is dat toch leuk Hennie die gedeelde herinneringen. Krijn Patat met zijn kar. Ik zie hem nog bij de veiling staan. Wat was dat toch allemaal belangrijk vroeger: de schoonmaak,de was, de wekelijkse goede beurten enz. Maar alles was natuurlijk ook veel arbeidsintensiever. Mijn moeder liep op maandagochtend om 4 uur half vijf de was bij elkaar te zoeken. Die goeie oude tijd! Hoe ouder ik word hoe meer ik zie dat mijn vader zo jong is gestorven. Leuk dat je weer reageerde en dat het zo herkenbaar voor je is. Groetjes, Maaike

  5. Nelleke

    Wat een prachtig verhaal, ik loop zo met je mee, zo levendig schrijf je. De verhalen die je vader vertelde blijven dus doorgaan via jou. Dat moet een fijn gevoel zijn. Hoop dat je nog genoeg herinneringen hebt om nog veel meer te schrijven.
    Was met mijn leesclub een weekend weg, vandaar de late reactie.
    Groet van Nelleke

    1. Mee op de wind

      Wat gezellig dat je mee oploopt Nelleke. En je hebt gelijk het voelt heel goed om deze verhalen door te geven.Ik denk dat het ook monumentjes zijn in de geschiedenis. Ik heb al wel heel veel verhalen over vroeger geschreven. En ik ben verrast als er uit de diepte van mijn bewustzijn weer één opborrelt. Maar wie weet.
      Was het een mooi weekend met de leesclub? Bijzonder dat jullie dat doen.En met je late reactie ben ik evengoed heel blij. Reacties zijn fijn omdat het daardoor blijft stromen. Daarom mijn dank voor je bijdrage, Nelleke. En groetjes van mij. Maaike

  6. Dirk van Nieuwkoop

    Wederom een mooi verhaal!

    1. Mee op de wind

      En ik vind het leuk deze reactie. Het is een wat ouder verhaal en zo leuk als die ook nog weer worden gelezen. Met daarbij ook nog eens jouw positieve reactie.
      Hartelijk dank Dirk. Een groet van Maaike

Laat een reactie achter