Jantje zag eens pruimen hangen

Dit keer weer eens snel een nieuw blogje.

Als ik een oud kinderboekje tegenkom wil ik het even voelen, even vasthouden en er in bladeren. Vooral als het boekje vergeeld en oud is heeft het een grote aantrekkingskracht. Het is niet alleen het verhaal wat mij boeit, het boekje heeft ook iets geheimzinnigs. Waar komt het vandaan? Welk kind heeft het in handen gehad? En hoe kwam het aan dit boek?

Ik vond op internet een site die een moeder en dochter samen beheren: oude jeugdboeken  Ook heel oude kinderboekjes kwamen langs. Mijn hart ging open toen ik ze zag. Heerlijk om die oude, soms beduimelde kaften met de bekende afbeeldingen, weer terug te zien. Er is voor elk wat wils te vinden op die site. Zouden andere mensen ook een speciaal gevoel krijgen als ze terugdenken aan de boekjes uit hun kinderjaren? Leren lezen vond ik niet eens zo gemakkelijk. Maar toen ik het eenmaal onder de knie had vond ik het heerlijk. Er ging een wereld voor mij open. Ineens stond ik dichter bij de groten en dat was ook niet onbelangrijk. Door die site plofte ik pardoes weer in mijn kinderjaren.

Moeder zit aan tafel, ze vouwt de was op. Ik zit op het kleine bankje bij het raam. Op mijn knietjes. Zo kan ik het boek beter zien dat voor mij op het bankje ligt. Erg gemakkelijk zit ik niet maar zo hoef ik het boek niet vast te houden. Het is hartstikke druk in huis. Moeder heeft er niet eens erg in dat ik aan het lezen ben. Arjan zet zijn fiets tegen de muur. Hij komt thuis uit zijn werk en loopt de kamer binnen. Koen loopt naar buiten en stapt op zijn fiets om naar het dorp te gaan. Leo vraagt aan moeder of hij het varken nog moet voeren. Deuren gaan open en dicht. Ik hoor wel dat er om mij heen van alles gebeurt en dat zij praten met moeder, maar ik laat het lekker langs mij heengaan. Mijn ogen zien letters. Die letters worden als ik lees een verhaal. Ik weet al lang hoe dit verhaal afloopt, maar ik wil de spanning van de vorige keer herbeleven. Die herinnering zorgt er voor dat ik dit verhaal opnieuw lees en het staat in het sprookjesboek van de Gebroeders Grimm. Vorig jaar ben ik acht jaar geworden. Op mijn verjaardag kreeg ik het van Johan, mijn oudste broer.  Ik vind het griezelig en spannend om sprookjes te lezen. Maar in mijn achterhoofd weet ik: het is een sprookje en alles komt goed! Het boek is bijna te dik voor mijn kleine handjes. Daarom ligt het voor mij op het bankje. Dat sprookjesboek? Het blijft bijzonder voor mij. Ik schreef er al eerder over. Lees mijn blog: een-tastbare-herinnering

Mijn moeder kocht vooral boekjes over kinderen die jong stierven en naar de hemel gingen. Zij had liever dat wij die boekjes lazen. Later gaf zij ze ook aan de kleinkinderen. Een boekje dat ik mij nog goed herinner was : Jenny de hutbewoonster of  hoe een twaalf jarig meisje in Engeland ging sterven. De boekjes waren bedoeld als les. Ook als je kind was kon je dicht bij de dood zijn! In de meeste  kinderboeken werd vooral een moraal, een les verpakt. Zo kwam ik ook (en hoe leuk) een heel oud gedichtenbundeltje tegen van Hiëronymus van Alphen, getiteld: Kleine Gedigten voor Kinderen.

gedigtenEr zijn vast bezoekers die dit gedichtje nog kennen uit hun kinderjaren. Vroeger lazen ouders en grootouders het vaak voor. Ik zet het op mijn blog in de oude taal waarin Hiëronymus het dichtte.

De pruimeboom

Jantje zag eens pruimen hangen,
O! als eijeren zo groot.
’t Scheen, dat Jantje wou gaan plukken,
Schoon zijn vader ’t hem verbood.
Hier is, zei hij, noch mijn vader,
Noch de tuinman, die het ziet:
Aan een boom, zo vol geladen,
mist men vijf zes pruimen niet.
Maar ik wil gehoorzaam wezen,
En niet plukken: ik loop heen.
Zou ik, om een hand vol pruimen,
Ongehoorzaam wezen? Neen.
Voord ging Jantje: maar zijn vader,
Die hem stil beluisterd had,
Kwam hem in het loopen tegen,
Voor aan op het middelpad.
Kom mijn Jantje! zei de vader,
Kom mijn kleine hartedief!
Nu zal ik u pruimen plukken;
Nu heeft vader Jantje lief.
Daarop ging Papa aan ’t schudden
Jantje raapte schielijk op;
Jantje kreeg zijn hoed vol pruimen,
En liep heen op een galop.

 Hiëronymus van Alphen (1746-1803)                                                                      Proeve van Kleine Gedigten voor Kinderen, 1779

Generaties lang was het een vanzelfsprekendheid dat kinderen lazen. Hele gezinnen zaten ’s zondagsmiddags te lezen. Ook onze kinderen lazen boeken stuk. Ze hadden ook een eigen kinderblad. Zelfs tijdens de vakanties gingen er dikke boeken mee en genieten maar!  Wie kent het niet? Een kinderboekje dat je nooit vergeet? Inclusief de kaft van het boekje? Met misschien zelfs wel het plekje waar je als kind je boekjes las. Wij kregen ieder jaar een kinderboekje van de zondagsschool: boekjes van W.G. van der hulst bijvoorbeeld. Wat vond ik ze mooi! Verder denk ik aan: “Afke’s tiental”.  De serie van “Goud Elsje”. “Jaap en Gerdientje”. “Het wegje in het koren”. “Kruimeltje”.  “Rozemarijn en rooie Pier” en vul maar verder aan!

Wat herinneren onze kleinkinderen zich later? Boeken of het eerste mobieltje, de eerste computer die zij voor hun verjaardag kregen? Boeken lezen is over de hele linie veel minder geworden, ook ouderen lezen ze minder. Tijden veranderen en alle tijden hebben weer tijden. Desondanks  zijn er ook nu nog  kinderen die met hun neus boven een boek zitten. Niet op of omkijken. Zij lezen!

 

 

 

 

 

 

 

Dit bericht heeft 14 reacties

  1. wilma

    Idd is het leuk om oude boeken te hebben. Ik heb er ook wel een zwak voor. Hier wordt ook wel gelezen. Een van onze jongens had moeite met lezen en heft toch het lezen ontdekt. Hij loopt als het kan te lezen. Als hij naar bed moet bijv. is het: Bijna het hoofdstuk uit. Maar nu zeggen we al, het hoofdstuk is bijna uit dus het is bedtijd. En op bed gaat ie weer even verder….
    Jongste is 6 en heft leren lezen dit jaar. Ongelooflijk hoe snel. Je hebt hier een jaar kleuterschool waarin je ook het abc leert. En nu heft ze vanaf eind November tot afgelopen week 200 boekjes gelezen. In de bieb gaan boekjes gratis weg die voor 3 jaar bijna of helemaal niet zijn uitgeleend. Mooi meegenomen. En via school natuurlijk ook elke dag 1 of 2 boekjes. Toen ze er 100 had kreeg ze een engels van de hulst boekje. En ook zij leest graag.
    Onze kleindochter van 7 maanden grijpt ook al naar boekjes, dus het komt vast goed!!
    Groet, Wilma

    1. Mee op de wind

      Nou dat lijkt mij ook Wilma, het komt vast goed als ik dit zo lees.Ik vind het voor de kinderen altijd zo fijn als zij van lezen houden want zij vervelen zich dan zelden. Wat een leeskind is dat die jongste van jullie. Ik vond het vroeger ook zo fijn als ik op bed nog even mocht lezen en ’s morgens vroeg weer snel verder. Na de Middelbare school moesten onze kinderen het weer oppakken dat zij ook voor plezier konden lezen want wat moesten ze veel lezen voor die examens. Ik vind het leuk dat je weer reageert Wilma. Zo blijf je ook bij hoe hier alles zich ontwikkelt. Een hartelijk groet met dank, van Maaike

  2. Sjanneke

    Hallo,

    Ik was onlangs aan het ruimen, soms moet het is gebeuren en ik kwam dozen met boeken tegen, en daar zaten vergeelde boeken bij, boeken van de Zondagsschool van mijn moeder, 82 is ze, haar jeugd, die zij ooit toen ze jong was in haar handen heeft gehad, waar ze doorheen gebladerd heeft.. Vond ook een boek van Goud Elsje.. ik koester het..
    Mooi dag..
    Groetjes Sjanneke

    1. Mee op de wind

      Dag Sjanneke,

      Een mooi voorbeeld Sjanneke wat opruimen teweeg kan brengen: vergeelde oude zondagsschoolboekjes van je moeder. En dat je blij was en ze koestert kan ik begrijpen. Tegenwoordig worden die boekjes vaak heruitgegeven om ze weer te kunnen lezen. Maar jouw vondst heeft veel meer waarde dan al die nieuwe bij elkaar! Leuk om je reactie te lezen. Dankjewel, met een groet van Maaike

  3. pieke

    mijn dochters van 10,8 en 6 lezen ook enorm veel. Zoveel dat we voor deze vakantie serieus overwegen e-readers te kopen, want de hoeveelheden die zij verstouwen krijgen we nooit in de auto mee. Een oude hobby in een modern jasje!

    1. Mee op de wind

      Dag Pieke,

      Wat leuk dat je dit schrijft. Zo doen we het tegenwoordig dus. En het is ook nog het nuttige met het aangename verbinden. Kan het mooier? En het is fijn om te horen dat er kinderen zijn die nog gewoon boeken verstouwen en maar lezen. Gewoon maar doen die e-readers kopen? Veel minder sjouwen en je dochters zullen blij zijn! Bedankt voor je aanvulling en groetjes van mij. Maaike

  4. Nellie Bal

    Het was weer mool om te lezen Maaike ,herinneringen kwamen boven van vroeger over het boekje,,de drie domme zusjes,, zoals je weet zijn wij met drie zussen ,dus dat kwam altijd wel te pas of onpas als er iets mis ging,maar ook het versje van ,,Elsje fiederelsje,zet je klompje bij t, vuur ,moeder bakt pannekoeken ,maar het meel is zo duur,, enz

    1. Mee op de wind

      Ja, wat was dat toch leuk Nellie om zo’n boekje over drie zusjes te lezen. “Dom” wil ik niet zeggen, want dom zijn de de drie zussen niet. Maar het spreekt wel aan zoiets daar heb je gelijk in. Elsje fiederelsje zong ik altijd op school met de kleuters, het is een versje dat erg goed in het gehoor ligt vandaar dat we zulke versjes onthouden, denk ik. Jullie lazen alle drie ook veel neem ik aan want dat was vroeger de gewoonte. Maar je zult zeker ook lezende nichten en neven hebben. Fijn dat ik je weer op mijn blog tegenkom met je reactie, doet mij goed. En verder groetjes van Maaike

      ps. Ik had je naam verkeerd geschreven maar ik heb het verbeterd

  5. Hilda

    Hallo,
    Wat een heerlijke blog over gedichtje en oude boekjes.
    Zo herinner ik me het gedichtje van , ach mijn zusje is gestorven,,,, enz
    Dat kwam bij mijn oma vandaan, als ik het goed is, is dat hetzelfde boekje.
    Zo heb ik ook de volledige serie van Goud- Elsje in linnen kaft uitvoering.
    En nog blijf ik ze mooi vinden.
    Maar ook W G vd Hulst, oude zondagsschool boekjes met rood bandje.
    Mijn Ot en Sien boek in Bordeaux kleur van soort velours .
    De boekjes van Jetses, rozemarijntje.
    Wat genoot je als kind van zulke boekjes.
    En nog, ik blijf er een zwak voor houden, dus in kringloop nog geregeld oude boekjes mee naar huis.

    Als ik eens tegen onze dochters zei, dit moet je eens lezen , dan deden ze dat niet , want de plaatjes van nu en jaren geleden zijn / is voor de jeugd wat frisser .
    Maar geef mij de oudjes .

    Als ik uw blog leest , dan denk ik wel, oh u weet echt nog heel veel uit uw jeugd.

    Gr Hilda

    1. Mee op de wind

      Dag Hilda,

      Ach ja, dat gedichtje ken ik ook gedeeltelijk: Ach mij zusje is gestorven. Nog maar veertien maanden oud enz. Een heel droevig gedichtje het maakte heel veel indruk op mij. Wat fijn dat u, met zoveel anderen, geniet van deze blogjes, dat doet mij goed. Het blijft altijd aftasten waar ik over zal schrijven en de reacties erop spreken dan voor zichzelf. Ook hiervoor geldt voor elk wat wils. Al moet ik zeggen dat alles rondom taal mij op het lijf geschreven is. Ik begrijp dat u ook zo’n liefhebster die “oude boekjes” bent. Kringloopwinkels zijn ideaal voor dit soort zaken. Als ik lees hoeveel boekjes u heeft wordt dat een hele verzameling. En de serie van “Goud Elsje” wat genoten we daar toen van. Succes met het verder verzamelen en mijn hartelijk dank voor het reageren. Met groet, Maaike

  6. Ingrid

    Al een tijd lees ik mee met uw blog, maar heb nooit gereageerd. Zelf heb ik, geboren in 1967, herinneringen aan het boek ‘Duveltjes uit een doosje’, waar allerlei verhalen in staan, voor jonge en oudere kinderen. Mijn moeder las er altijd uit voor en mijn favoriete verhaaltje was ‘Het schaapje dat tot tien kon tellen’. Over een schaapje dat allerlei dieren tegenkomt en die gaat tellen. Iets wat ze zelf niet leuk vonden en het schaapje dan achterna gingen. Volgens mijn herinneringen is dit verhaal het eerste wat ik zelf kon lezen. Een leuke herinnering. Het boek en sommige andere kinderboeken uit mijn jeugd heb ik nog steeds.

    Vriendelijke groeten, Ingrid

    1. Mee op de wind

      Je reactie is hartelijk welkom Ingrid. Het is altijd leuk en gezellig als iemand voor het eerst reageert. Het boekje ken ik niet, maar het zal heel waardevol voor je zij door de herinnering die het meedraagt. En een moeder die voorleest dat vergeet je nooit! Ik had een boekje “Wilde Wietske” dat ik heel mooi vond. Ik wilde het zo graag nog eens in mijn handen hebben. Internet met alle mogelijkheden was toen nog niet in beeld. Tenslotte kon ik het bij een antiquair op de kop tikken. Het was heel leuk om het weer terug te zien. Maar jij hebt het boekje dus nog wel. Mooie herinneringen! Met dank voor je reactie en een vriendelijke groet van Maaike

  7. Elly

    het jeugdboek dat ik mij het best herinner, is: Michiel. De geschiedenis van een mug.
    Door jouw blog dacht ik daar weer aan en … Wat schetst mijn verbazing? Bij Bol.com kon ik het tweedehands nog kopen. Ik ben heel blij met die herinnering en de mogelijkheid tot kopen, want dan kan ik zien of dat een beetje klopt. Wordt vervolgd.
    Elly

    1. Mee op de wind

      Dag Elly, wat leuk dat je reageert! Dat je van lezen houdt is geen nieuws voor mij. ook dit boekje ken ik niet, maar dat is juist het leuke dat die oude jeugdboekjes weer langs komen. En ik vind het ook zo verrassend dat al die oude boekjes bij Bol.com nog terug te vinden zijn. Ik ben ook benieuwd of je herinneringen kloppen en ook hoe het voor je voelt om dat boekje weer in je handen te voelen. Ik vind het verrassend dat door dit blogje bij zoveel mensen weer die oude herinneringen terugkomen, zoals dus ook bij jou het geval is. Dankjewel Elly voor je reactie en ik ben in afwachting. Groetjes Maaike

Laat een reactie achter