Een poosje geleden vroeg ik mij af wat mijn allereerste herinnering nu precies was. Er zijn mensen die het exact weten.
Ik heb er mijn hoofd over gebroken, maar de herinneringen buitelden over elkaar heen. En welke de eerste was?
Toen ik begon met bloggen heb ik veel verhalen gepubliceerd over mijn eerste herinneringen. Het verhaal “Gekleurde scherfjes” is in ieder geval wel een van mijn eerste herinneringen. Naar mijn idee was ik daar een jaar of zes en zie ik mezelf over ons tuinderserf lopen. Aan de kant van de smalle sloot staan bloeiende slaapmutjes en gras dat bezaaid is met madeliefjes.
Inmiddels weet ik dat je met herinneringen en feiten heel voorzichtig moet zijn, want het blijkt dat we in de loop der jaren herinneringen verbuigen. Dan blijven het nog altijd verhalen en gebeurtenissen met flarden van herinneringen die op waarheid berusten.
Het is vreemd, aan mijn kleuterjaren om en rond het huis heb ik veel herinneringen – maar van mijn eerste schooldag herinner ik mij niets. Vond ik het eng omdat de school ver van ons huis lag en heb het ik daardoor verdrongen? Ik was nog nooit alleen zo ver, en zo lang van huis geweest. Een kleuterschool was er toen nog niet op ons dorp. En hoe ging ik naar school, werd ik gebracht? Ik neem aan van wel.
Wat een kommer en kwel waren die kroontjespennen
Wat mij ook is bijgebleven, en veel ouderen met mij: het oogje in de kroontjespen. Als je de pen in de inkt doopte moest je heel goed opletten dat er geen inkt in het oogje achterbleef. Wat een kommer en kwel als er wel inkt achterbleef, en wat een verlammende schrik als de inkt door de zwaartekracht op je schriftje kwakte. Als de juffrouw een “goede dag” had kon het meevallen maar soms ook waren de rapen gaar.
In ons gezin werden veel verhalen verteld en opnieuw verteld. En soms vraag ik mij af of ik een voorval zelf beleefd heb of dat het me verteld is. En dan stuit ik op het droevig weten dat er niemand meer is waaraan ik het kan vragen.
Zo af en toe keer ik terug naar mijn geboortedorp Barendrecht omdat er nog familie woont, en een vriendin. De moderne tijd heeft ook daar natuurlijk niet stil gezeten. In 80 jaar tijd is er veel niet meer terug te vinden.
Het vertrouwde van vroeger is verdwenen door woningbouw, waarin bewoners uit de omliggende plaatsen zich vestigden. En het dialect dat vroeger gesproken werd hoor ik niet meer – hoewel ik er eigenlijk zeker van ben dat er families zijn waar het nog steeds wordt gesproken.
Een paar jaar geleden wees mijn zoon Arnoud mij op de Nederlandse Dialectenbank van het Meertens Instituut. Het is werkelijk een grote verrassing om die site te bezoeken, alle dialecten van Nederland zijn daar bijeen gebracht en te beluisteren.
Het intro op de site luidt : U vindt hier meer dan duizend uur geluidsmateriaal, zoals dit in de afgelopen decennia is verzameld door onderzoekers van het Meertens Instituut.
Daar blijft het niet bij want het Meertens Instituut verzamelt nog veel meer gegevens zoals:
Hoe vaak komt mijn naam in Nederland voor? En mijn achternaam? enz.
Als kind vind je alles gewoon ook je moederstaal, en van een dialect had ik nog nooit gehoord.
Toen ik een jaar of acht was logeerde ik voor het eerst in Zeeland omdat mijn zus Sjaan na haar trouwen in Bruinisse ging wonen.
Ik hoorde daar voor het eerst het “Zeeuwse dialect”, beter gezegd, “Het Bruus” in zijn pure vorm.
En zo luisterde ik in mijn eigen land verbouwereerd naar een taal die mij totaal vreemd was. Ik wist werkelijk niet wat ik hoorde, en snapte er geen snars van. Gelukkig spraken mijn zus en zwager gewoon Nederlands want op straat en overal klonk er alleen maar Bruus.
En als je dan wordt gevraagd: wat betekent “kiek, kiek daar loopt een kacheltje op de diek?” sta je mooi met een mond vol tanden.*
Het Bruus is door de bewoners lang in ere gehouden maar ook daar eist nu toch de moderne tijd zijn tol. Door jongeren wordt het steeds minder gesproken. En in grote lijnen blijkt dit overal het geval te zijn.
De Zeeuwen zijn trots op hun taal. Wie kent niet de spreuk: De Zêêuwse taele is de mooiste van aollemaele.
Maar let wel, dat vinden de Zeeuwen zelf. Want zeg dit maar niet tegen Friezen, Maastrichters, Groningers, en anderen.
In onze tijd veranderen de dialecten, zowel van het platteland als van de stad steeds meer in de richting van de standaardtaal. Wat eigenlijk wel spijtig is want een dialect geeft zo mooi de verscheidenheid en eigenheid van een stad of dorp weer.
Een tegenbeweging
Maar zoals altijd, door de afkalving van de dialecten is er een tegenbeweging op gang gekomen die zich hard maakt voor het behoud van de dialecten.
* Met dank aan het Meertens Instituut waarvan ik welwillend materiaal mocht gebruiken.
* Kijk, kijk daar loopt een veulen op de dijk.
Herinneringen…ja fijn. Heb er veel (de meeste mensen, denk ik. Wie ziet niet in alle duidelijkheid zijn of haar ouderlijk huis als je het probeert. Vaak wel wat ge-of verkleurd door verhalen van anderen,maar dat is toch niet erg. Of je vader, moeder, zus, broer, buurkind of schoolvriendje.
Of belevenissen die indruk hebben gemaakt.
Ja, mooi onderwerp, en weer eens heel wat anders.
Maaike, bedankt. ♀️
Ha Elly, herinneringen komen bij het ouder worden steeds meer naar boven. En het is waar dat je herinneringen duidelijk kunt terughalen
Als ik over mijn herinneringen schrijf dan zie ik de beelden van de herinneringen weer voor mij. Ik zie het erf, de madeliefjes en de okerkleurigee slaapmustje in het gras staan. Wonderlijk dat de menselijke geest zo is toegerust!
Met dank wen groet, Elly
Maaike
Tja, herinneringen uit mijn vroege jeugd, ik heb er een paar: de lichtjes in de lucht van de Duitse vliegtuigen, het marcheren van Duitsers door de straat, waarbij ze ik zo mooi vond zingen en er achteraan wilde lopen, wat niet mocht. Eigenlijk allemaal oorlogsherinneringen. Ik moet toen 4 zijn geweest. Ik ben benieuwd hoe oud men is in het algemeen voor de eerste herinneringen.
Een mooi onderzoekje voor jou n.a.v. de commentaren.
De kroontjespen en andere tekenpennen heb ik nog vaak gebruikt bij het tekenen want je krijgt er een mooiere lijn door.
Dank en je zet ons weer aan hetnadenken.
Liefs Nelleke
Ha Nelleke, leuk dat je je herinneringen deelt met ons. Ja zou best leuk zijn om eens na te gaan bij anderen naar hun eerste herinneringen. Ok herinner mij van de Duitsers hun boterhammen waar dik roomboter op zat. En de vrachtwagens op de straat waar zij in sliepen. “Kom vanavond met verhalen” enz. En je tekeningen zijn prachtig gelukt met de pen! Dankjewel voor je reactie weer Nelleke, groetjes Maaike
Ik herinner me de dag vande geboorte van Mijn zus Wil, wij Schelen precis 2 jaar, Ik was 2 jaar , 24 juli 1936 en zij 24 juli 1938. Ben toen naar een tante gebracht, de jongste zus van Mijn oma, Wat ik niet fijn vond op m’n verjaardag.
Dag Christina, ik had je al eerder een reactie gestuurd maar er is iets niet goed gegaan.Dat is wel heel jong voor een herinnering, 2 jaar! Nee, niet leuk op je verjaardag, dat begrijp ik. Wel gezellig om zo weinig te schelen met je zus, lijkt mij. Dank voor je reactie, en een fijne dag vandaag . Maaike
Ik weet zelfs nog in welk bed ik moest slapen bij Mijn tante, en dat ik zo huilde.
Ja, dat waren ingrijpende ervaringen voor een jong kind,Tiny. Van huis weg en dan ook nog in een vreemd bed. Nee, niet leuk als je nog zo klein bent. Hartelijk dank en groet,Maaike
O ja, dat kacheltje op de diek, dat ken ik van mijn oma. Het is goed dat er weer meer aandacht is voor dialecten. Het Zeeuws wordt steeds minder gebruikt. Mijn zus kreeg op de basisschool te horen dat ze beter geen Zeeuws kon praten met haar kinderen. Dat zou een ontwikkelingsachterstand geven. Belachelijk gewoon. Gevolg is wel dat haar kinderen nu geen dialect meer praten, nog wel verstaan. Maar dat kacheltje, nee dat kennen ze vast niet.
Hartelijke groet,
Stien
Ja zo ging dat inderdaad op scholen . In die tijd moesten de ouders Nederlands spreken met hun kinderen. Met inderdaad dat de dialecten niet meer gesproken worden. Het is toch zo vaak dat besluiten op het moment genomen in de toekomst niet goed uitpakken. Regeren is vooruitzien, daar hoort wel goed kijken bij. Leuk weer om iets van je te horen Stien. Groet van mij, Maaike
Ik had toen ik 5 was net leren fietsen en ik zou dat wel even laten zien aan mijn ouders maar ik reed recht tegen een telefoonpaal aan die je toen nog had, dus dat ging niet helemaal goed. Niks aan overgehouden hoor. Wij praatten vroeger ook dialect (puttens) maar nu woon ik 25 km verderop en hier is de taal toch weer iets anders. Met mijn broers praat ik het nog altijd dat heeft wel iets vertrouwds.Maaike een fijn weekend en hartelijke groet van Lucie
Leuk dat je nog het dialect van je jeugd kunt spreken met je broer, Lucie. En lang niet overal wordt er nog dialect gesproken, maar bij jullie dus wel. Maar dat je wilde laten zien dat je kon fietsen kwam niet helemaal tot zijn recht.Maar zo leer je door vallen op te staan en dat is nu weer mooi. Jij ook een fijn weekeind Lucie, met hartelijke groet van Maaike
Lieve Maaike,
Oh wat heerlijk, twee onderwerpen die mij heel erg aanspreken! Ten eerste de herinneringen, altijd heb ik gedacht dat ik mij, mijn “opoe” van vaders kant kon herinneren. Ze is jong overleden en ik zei altijd: ik weet nog dat ze ziek in bed lag bij een tante in de voorkamer. Toen mijn man met met stamboomonderzoek begon, bleek dat ze was overleden in sept.1946 en ik ben van maart 1945 dus 1½. Moeilijk voor te stellen dat ik dat nog weet.Toch zie ik haar in mijn gedachten nog zo liggen.
Als 2e het dialect, dat is iets wat ik fantastisch vind. Thuis werd het met ons niet gesproken, maar mijn ouders spraken het samen wel. Daarvan heb ik het geleerd. Mijn vader schreef zelfs in het dialect, dat wel bewaard is gebleven. Ook ik heb me er aan gewaagd ben zelfs naar een cursus Schrijven in het Twentsch geweest. Ook de dialecten van andere landen vind ik heerlijk, o.a. het Schwiezer-Dütsch, Bayers -, Tiroler- en Hamburgs dialect.
Heel erg bedankt voor weer een ochtend, fantastische herinneringen.
Lieve groet van Gerlien
Lieve Gerlien, dat is vandaag dan weer “kat in het bakkie” voor je.
Leuk om te lezen dat het zo dus werkt met herinneringen. Er van overtuigd zijn dat je het hebt meegemaakt en als de feiten boven water komen blijkt het niet te kunnen.
Ik denk dat je gelijk hebt dat het niet waar is. Maar je weet het toch nooit helemaal zeker hoe het in je brein werkt met herinneringen.
Iemand schreef dat ze zeker nog wist dat ze twee werd en een zusje kreeg. En dat scheelt maar een half jaar. Of misschien heb je net zo’n levendige fantasie als ik en maak je zelf de beelden erbij als je iets hoort vertellen. Ach wat zou het allemaal. Onze herinneringen en verhalen hebben een grond en daar gaat het over, lijkt mij.
Dat je iets hebt met dialecten is mooi om te horen. Het lijkt dat heel veel mensen hebben er niets mee hebben erwijl het toch echt niet verloren mag gaan. Daarom ben ik zo blij dat ze gedocumenteerd vastgelegd worden in het Meertensinstituut.
Dan was je vader zeker ook een fan van dialecten dat er schrijfswels van hem zijn in het Twents.
Het is zo fijn als om interesses te hebben en bezig te blijven ermee. En dan omarm ik internet met alle artikelen over van alles en nog wat. En ook met adviezen om nieuwe dingen aan te leren.
Jij ook bedankt weer voor je reactie. Met lieve groet, Maaike
Prachtig om te lezen. Mijn familie komt uit Drenthe en Overijssel en ik geniet nog altijd van het dialect van mijn opa en oudoom in Hardenberg, en dat van mijn opa en oma en hun broers en zussen uit Drenthe. Het is jammer dat het verdwijnt in mijn generatie, daarom geniet ik extra van dit verhaal!
Dag Esther,
Hartelijk welkom op mijn blog. Heel leuk om te lezen dat je geniet van mijn verhalen. En speciaal het verhaal over dialecten spreekt je aan.
Ja, ik vind ik het ook jammer dat dialecten verdwijnen. En daarom is het schrijven van een blog zo fijn. Ik kan er op deze manier over vertellen en al
mensen het dan fijn vinden om er over te lezen heb ik het weer niet voor niets geschreven.
Ik vind het contact met mijn lezers atijd heel gezellig en ook dit bericht is dus weer heel welkom. fijn. Hoop weer aan een volgend verhaal te gaan werken.
Je vindt het fijn dat je mijn blog gevonden hebt schrijf je verder.
Mijn blog bestaat al een jaar of tien en steeds nog vinden nieuwe mensen mijn blog. In mijn blog vertel ik over vroeger en nu, zoals je al begrepen hebt.
En daardoor lezen ook veel jongeren mijn blog. Met ouderen en geinteresserde deel ik mijn jeugd. En dat je mijn blog doorgeeft aan mensen om je heen vind ik natuurlijk heel leuk. Veel leesplezier en mijn dank, Esther. Met een groet van Maaike