We schrijven december 1953
Als ik bij school ben zet ik vliegensvlug mijn fiets in het rek en ren terug naar de weg. Even kijken of ze er aankomt. Ze is weer laat, dat is ze bijna altijd. De lessen gaan zo beginnen. Ik zit nu drie maanden op deze school: De Landbouw-Huishoudschool. Ik had niet veel zin om er naar toe te gaan, maar er zat niets anders op want ik stond ingeschreven. Ik werd verwacht. En nu fiets ik dus ieder dag naar deze school. De meeste meisjes kwamen van andere scholen en kende ik nog niet. En wat ik heel leuk vind, er zit ook een nichtje in mijn klas, Hannie. Ik kende haar amper. Wij gaan twee keer per zondag naar de kerk en bij ons is het geloof heel belangrijk. Bij Hannie thuis is dat heel anders. Daardoor zien we elkaar minder. Er is helemaal geen ruzie of zo, dat niet. Het klikt meteen tussen Hannie en mij. Misschien omdat we nichtjes zijn dat het zo vertrouwd voelt. Ik ga ook wel eens mee naar haar huis. Wat een drukke boel is het daar. Wij hebben veel kinderen, daar hebben zij er nog meer. Veertien! Het is leuk om met haar mee te gaan. Hannie mijn nichtje, is één van de jongeren. Er lopen veel neven rond. Grote jongens. Mijn tante kijkt niet zo krap, ze vindt bijna alles goed en is altijd vrolijk. Ik vind het fijn dat Hannie op deze school en ook nog in mijn klas zit. Het is er zelfs leuk geworden.
Kijk, daar komt ze gelukkig aangerend. “Poeh, nog net op tijd” zegt ze hijgend. Ze ziet vuurrood van het haasten en harde rennen. Ze draaft voor mij uit naar het lokaal. Ze kijkt even om en roept: “Ik moet je straks iets vertellen”. Alle meisjes zitten al keurig op hun plaats als wij binnenrollen. “Ga maar gauw zitten” zegt de juffrouw, terwijl ze op haar horloge kijkt.
We hebben vanochtend kookles. Dat vind ik altijd wel leuk. Maar vandaag bak ik er niets van. Ik kan mijn hoofd er niet bijhouden. De pudding zakt als een kaartenhuisje in elkaar. De aardappelen zijn bremzout, niet te eten. Resultaat van mijn kookkunst? Een dikke vijf! Wat heeft Hannie voor nieuws? Ik kijk naar haar gezicht. Ze ziet er vrolijk uit, zoals altijd. Iets naars zal het dan wel niet zijn altijd. Maar wat dan wel? Ik popel van ongeduld en nieuwsgierigheid.
Als we pauze hebben zegt Hannie: “We gaan emigreren naar Canada. Over een maand zitten we op de boot”! Hannie praat maar door: “ik ben zo benieuwd. Hoe zou het er daar uitzien? Hoe zal de school zijn, waar ik naar toe ga? Ik vind het zó spannend”! Ze heeft er geen erg in dat ik niets terug zeg. Wat moet ik zeggen? Ik vind het helemaal niet leuk. Mijn vriendinnetje waar ik zo blij mee was, gaat al weer weg. Zó ver dat ik niet meer naar haar toe kan gaan. Ik zie ze straks nooit meer! Hannie praat maar door. In iedere pauze gaat zij verder. Zij vindt het heel leuk en spannend.
Als ik thuis kom vertel ik het aan moeder. Maar moeder heeft het al gehoord. Mijn oom, de broer van moeder is het vanochtend komen vertellen. Moeder ziet dat ik het niet leuk vind. “Weet je wat”? zegt ze. “Je mag mee naar de boot om Hannie uit te zwaaien”. Het voelt raar. Ik weet niet wat ik voel. Naar de boot gaan is heel leuk. Maar blij ben ik niet. Ik mag mee om Hannie uit te zwaaien, maar tegelijk ben ik haar dan voor altijd kwijt.
Een maand later. Moeder komt mij vroeg wakker maken en zegt: “Het is tijd om je aan te kleden hoor. We moeten straks naar de boot”. O ja, nu weet ik het weer. Vandaag gaan we Hannie, en de verdere familie uitzwaaien. Gisteren hebben we al afscheid van elkaar genomen.
Als we twee uur later op de kade zijn is het daar al hartstikke druk. Mensen praten, roepen en gebaren naar elkaar. In het water voor ons ligt een grote boot aangemeerd. Ik blijf staan. Wat een joekel van een schip! Hoeveel mensen zouden daarop kunnen? Moeder zegt: “dit is het schip. Hier varen ze straks mee naar Canada”. De boot is van de Holland-Amerika Lijn. Hannie zei dat er wel 800 mensen op de boot meevaren. En dat het een maand duurt eer zij in Canada zijn. Nu zie ik ook ineens dat er heel veel mensen op de boot staan. Allemaal emigranten! Zou het in Canada fijner of beter zijn dan hier? Daar zijn ze niet bang dat er een oorlog komt met Rusland, zei Hannie. Bij ons zijn heel veel mensen bang dat er een grote oorlog in Europa komt. Moeder is er ook bang voor. De legers staan klaar om te vechten als het nodig is.
Er vertrekken veel schepen met emigranten. Ze gaan weg omdat zij hopen dat zij meer werk en veiligheid zullen vinden. Ons land is arm en raakt vol. Ze varen af naar Canada, Nieuw-Zeeland, Australië en andere landen. Vooral grote gezinnen emigreren. Daarom vertrekken mijn oom en tante vandaag ook met hun veertien kinderen. Ze gaan vandaag naar hun nieuwe vaderland: Canada. Het schip vaart zo weg. De boot is afgesloten, er kan niemand meer op. Gelukkig waren we vroeg genoeg om een goed plaatsje te vinden. Mijn ogen zoeken de boot af. Ik wil Hannie zien. Maar vooraan staat ze niet. Opeens zie ik mijn oom staan. Op de tweede rij, omdat hij lang is kan ik hem vinden. Ze staan vast allemaal bij elkaar: zestien mensen. Sommige neven zijn ook lang en kan ik zien. Maar Hannie zie ik niet. Of is het dat meisje dat daar tussen de mensen door, zwaait met een zakdoekje? Af en toe zie ik een glimp van haar. Ja, dat is ze, ik zie het! Ik zwaai met mijn handen in de lucht, terug. Wat leuk dat ik haar nog zie.
De boot wordt losgemaakt van de kade en vaart langzaam weg.En dan? Opeens gaan de mensen op de boot zingen: honderden stemmen zingen samen hetzelfde lied:
Vaarwel, mijn dierbaar vaderland
Lief vaderland, vaarwel!
‘k Verlaat uw dierbaar duin en strand Lief vaderland vaarwel Maar ‘k ga met opgewekte moed
Vol levenslust en goede moed
Lief vaderland, vaarwel!
Over de kade klinkt weemoedig het refrein: Lief vaderland, vaarwel! Op de boot en op de kade huilen mensen, terwijl het schip verder weg vaart. Mensen roepen en zwaaien naar elkaar. Hannie zwaait verwoedt met haar zakdoekje. Ik zwaai terug en huil. We blijven zwaaien tot we elkaar niet meer zien!
Hannie vaart nu naar zee. Ze is op weg naar het verre Canada! Hannie is nu voor altijd weg. Ik fiets samen met moeder terug naar Barendrecht. Ik zal haar nooit meer terug zien.
Voor het lezen en plaatsen van reacties klik onderaan mijn blog op reacties!
Dit stukje raakt me.
Dank u wel dat u uw gevoelens en gedachten met ons deelde.
1981 emigreerde mijn lievelingsneef naar Australië en ook al waren dat andere tijden en waren er andere redenen voor dan in 1953: Ik heb Kees nooit meer gezien (wél zijn ouders 2 keer!)
Leeft Hannie nog? Heeft u nooit meer contact gehad?
Ik wens u een fijn weekend!
Ellen – 1980 naar Zwitserland verhuisd, maar zonder boot 🙂
Ja Ellen, veel later begreep ik dat het vertrek van dat nichtje veel meer impact heeft gehad dan ik toen wilde voelen. Zo gaat dat soms met gevoelens, tenminste bij mij. Nu ik het schreef kwam het allemaal nog eens terug. En helaas heb ik haar nooit meer gezien of contact met haar gehad, evenals jij schreef over je neef die je nooit meer hebt gezien. Jammer is dat! Haar familie, mijn oom en broers zijn nog wel een keer geweest. Maar echt contact is er niet gebleven.
Wat is het van jou ook al weer lang geleden dat je vertrok naar Zwitserland. En wat hebben jullie het fijn daar met het werk van nu. Leuk om er over te lezen in je blog! Mijn dank voor je reactie, Ellen. Met een groet van mij.
p.s.Je hebt geen link voor je blog gegeven en ik ben niet zo handig met de computer om het op te lossen! Maar mensen kunnen je op mijn blog vinden onder: Ellen in Zwitserland.
Weer een mooi verhaal. Heb je nog contact met Hannie gehad later? Hoe is het haar vergaan. Misschien weer een onderwerp voor een nieuw verhaal.
Liefs nelleke
Dankjewel Nelleke, ik heb nooit meer contact met Hannie gehad en dat is heel jammer. Brieven schrijven deed ik toen nog niet en Hannie ook niet. Mijn oom en een paar neven zijn nog wel eens terug geweest. Maar als groot gezin hebben ze zich daar helemaal gevestigd en voelden ze zich daar thuis. Het is 63 jaar geleden dat ze vertrokken. En met schrik constateer ik nu dat ik ook niet meer de jongste ben! Maar niet te oud voor het schrijven, toch?
Dank Nelleke en liefs van Maaike
Lieve Maaike, ja dat was wat in de jaren vijftig.Een aangetrouwde nicht van
mij moest ook mee met haar ouders.Zij was met een neef van mijn man
verloofd, maar nog geen 21, toen ze 21 jaar was is ze alleen teruggekomen
en nu al bijna 62 jaar getrouwd met onze neef. Zij heeft veel meegemaakt
in Canada>In het boek van Agnes Amelink, Gereformeerden over zee
staan de verhalen en die zijn waar volgens mijn nicht. Wel hebben velen
er een heel goed bestaan opgebouwd, maar toen was het of je naar het andere
eind van de wereld ging. Was ook wel zo, nu met skypen kan je heel veel
contact met elkaar hebben. Maar er zal best wel heel veel verdriet geweest
zijn bij de ouders,dachten die zien we nooit meer terug. Dat is in heel veel
gevallen anders gelopen, want vliegreizen werden georganiseerd en dan
konden ze naar elkaar toe. Bedankt voor je verhaal.Ben blij dat je weer
zover opgeknapt bent, zodat je weer verhalen kunt schrijven.Lieve groeten
van Nelly.
Lieve Nelly, ik ben blij met je reactie en had al terug geschreven maar er is iets misgegaan. Maar weer proberen. Soms gaat die computer boven mijn pet, maar dat terzijde. Die nicht van jou is niet voor niets terug gekomen want 62 jaar getrouwd zijn met elkaar is niet niks. Ja dat afscheid nemen was vroeger heel heftig want je dacht dat het voor goed was. Maar wie kon toen ook bevroeden dat we de hele wereld zouden rond vliegen. En je nicht moest ondanks dat ze verloofd was mee met haar ouders. Ja de wereld zag er toen anders uit dan nu. Dat het vaak veel moeilijker was in het gedroomde land was voor velen een tegenvaller. Het boek wat je noemt ken ik niet, goed om het eens te lezen. Voor nu vind ik het weer fijn om te schrijven en als het veel wordt neem ik weer wat langere tussenpozen. Ik vind het fijn: het schrijven en de reacties. Mijn dank weer Nelly voor het lezen en reageren! Met lieve groet, Maaike
Dag Maaike.
Jouw vriendin vertrok dus met haar familie in het jaar dat we hier, bij ons, later DE grote overstroming kregen. (1953). Ik hoop dat ze het daar hebben kunnen redden.
Ik heb (in 1956) ooknog eens in twijfel verkeerd of ik zou emigreren naar Australie, want een zoon van mensen waarvan wij een vakantiehuisje huurden, was toen even uit Sydney terug bij zijn ouders Om Een Nederlandse Vrouw Te Zoeken. Dat was zijn missie, want hij wou graag een nederlandse vrouw, en die waren natuurlijk daar niet voorradig. Hij zocht echt niet zo’n heel jong meisje, maar vatte een verliefdheid voor mij op. En ik vond hem ook wel erg lief, en stoer. Echt zo’n ruige beer van een man. Maar ja, hij kon toch niet tegen mijn heimwee (dat ik al kreeg als ik aan zo ver weggaan van alles wat me lief was), kreeg, dus ik “schreef hem af” na een paar heftige brieven. Hij heeft toen ,in Nederland , geen vrouw gevonden.
Weet niet hoe het verder is gegaan. Zal heus wel een leuke partner hebben gevonden. Was een lekker ding.
Maar ik ben wel erg blij dat ik in Nederland ben gebleven.
Mooi verhaal.
Iedereen kent, denk ik, wel mensen die geemigreerd zijn. Het was een rage toen, he? En vaak ook een goede oplossing voor de armoede en slechte vooruitzichten hier.
Wat een ontzettend goed plaatje (foto) ook bij je verhaal.
Welnu, tot ziens. Was weer een gezellig lees-halfuurtje, en herinnering. Bye. Groet. Elly.
Dag Elly. ja dat was toen echt een rage. Bij ons uit Barendrecht zijn er ook verschillende gezinnen weggegaan. Vooral dus die grote gezinnen. Het was een leeg gevoel als er weer zo’n gezin van school afging, dat gevoel herinner ik mij heel goed.En dat jij daar ook had kunnen zitten is een raar idee. Ik begrijp dat je het niet gedaan hebt je moet er ook wel geschikt voor zijn. Ik denk dat het een wijs besluit van je was om hier te blijven Elly. Er zijn ook mensen weer terug gekomen naar Nederland want het bleek vaak heel anders dan men verwacht had.Hard werken dat moesten de emigranten! Door mijn verhaal ben ik zelf ook weer in die ( oude tijd beland). Mijn nichtje had ik graag nog eens gezien, maar helaas. Misschien kan ik er nog achter komen of zij nog leeft. En zo komen al die verhalen weer boven bij mensen. Verhalen die een deel van ons leven zijn. Groetjes Elly!
Lieve Maaike,
Heb weer heerlijk “bijgelezen” een rustmomentje na een fantastische vakantie! Soms erg heet 36 º C in Venetië, maar beter dan het ‘herfstweer’ dat we hier nu hebben. Vele herinneringen kwamen op bij de vergeten woorden en de oude jeugdboeken, heerlijk! Voel met jullie mee om het verdriet van Lientje, onze poes werd 19 jaar. De vraag of je nog contact hebt gehouden met Hannie is in de reacties al beantwoord ;). Hoop dat het verder goed met je gaat en ben blij dat we weer kunnen genieten van jouw herinneringen en ervaringen.
Liefs Gerlien
Lieve Gerlien, weer terug in ons land! Jullie zijn een behoorlijk poosje weggeweest, maar nu zie ik je tot mijn vreugd weer terug op mijn blog. En je bent weer helemaal bij gelezen schrijf je. Nee, zo warm als daar is het hier niet, dat kun je wel stellen. Ja wat is dat toch verdrietig hè, je huisdier laten inslapen. Onze vorige poes is ook negentien geworden. Maar lientje werd ineens snel dement en takelde heel snel af. Het is geweldig leuk om jouw, en alle andere reacties van van waardering te ontvangen op die oude verhalen en herinneringen die ik vertel. Hoe jij het ervaart, zo vergaat het velen. Het is geschiedenis, en het is goed die geschiedenis te bewaren door erover te schrijven. Zo herleeft een tijdperk en gevoelens. Het schrijven erover is voor mij gewis geen straf! Het gaat goed met mij/ons, Gerlien. Hoop met jullie ook. Met dank en lieve groet, Maaike