Nee, het was heus niet alleen maar pret

Nu het zonnetje vandaag vrolijk schijnt, denk ik  plots aan de winters van vroeger. Ook dit jaar liet de winter ons toch eigenlijk weer min of meer in de steek. Ik stond er tot nu toe niet zo bij stil. Maar van de week dacht ik opeens: zullen de kleine kinderen van nu, nog ooit op de schaats staan?

Zullen ze het nog meemaken dat ze schaatsen op natuurijs? Krabbelend op hun schaatsjes, achter een stoel oefenen om het schaatsen onder de knie te krijgen?

img_0002

En die Elfstedentoch komt die er nog ooit?

Dat ijskoude huis
Nee het was heus niet alleen maar pret als het 15 tot 20 graden vroor. Ik weet ook wel dat het dan vreselijk koud kon zijn. Om maar niet te spreken over tintelende handen en voeten, want dat was echt heel pijnlijk. Ik weet nog dat ik met fladderende handen stond te dansen van de pijn!
En als je ’s morgens opstond: dat ijskoude huis. Die koude woonkeuken. Het washandje dat bevroren aan het haakje hing. Maar ik denk ook aan die prachtige ijsbloemen op de ramen. Ik vond het een wonder. Ik zou ze best nog een keer willen zien

Het echte gebeuren
Na een paar nachten flink vriezen kwam de ijskoorts. We hadden al een paar dagen van alles op het ijs gegooid om te checken of we er al op konden. We konden niet wachten. Moeder waarschuwde: “denk erom dat jullie niet op het ijs gaan, het is nog veel te dun, je zakt er door! Maar de ijspret kwam er aan, en dat hield in: schaatsen, sleeën, priksleeën, baantje glijden.

Het echte gebeuren kwam als de ijsbaan werd geopend. Als het echt bleef vriezen werd er op een grote wei (de paddenwei) een ijsbaan gecreëerd. Als de ijsbaan werd verlicht begon het feest.
Op die ijsbaan werd prachtig geschaatst. Niet zomaar rechttoe rechtaan. Nee, daar beoefenden men het “schoonrijden” of zwieren en rondrijden! Jongens en meisje schaatsten dan twee aan twee. Mooi aangekleed, schaatsten ze met gekruiste armen.Met hun handen ineen, hielden zij elkaar vast. Ze schaatsten de prachtigste patronen: drieën, en achten.  Ze zwierden, zwenkten, zweefden, en draaiden rond over het ijs. Het was echt prachtig om te zien dat schoonschaatsen. Soms ook hielden ze, achter elkaar een lange stok vast.

Het was een onderlinge wedstrijd. Mensen lieten hun schaatsstaaltjes zien en je zag ze allemaal denken: kijk ons eens, wij zijn veruit de besten! Ik was apetrots als ik mijn grote broers daar met hun meisjes zag zwieren en rondrijden. En ik vond dat zij, mijn broers, met kop en schouders boven iedereen uit staken!

Dit was ook weer zo’n ontmoetingsplaats voor jongelui. Er zijn vast wel koppels door ontstaan. Vreemd en jammer dat het niet zo in zwang gebleven is.

 

Het waren vooral de oudere broers die het veel beoefend hebben. Van de jongeren herinner ik het mij veel minder, en zelf heb ik het ook niet gedaan. Door het lange baan schaatsen en het hardrijden verloor het folkloristische schoonschaatsen steeds meer terrein. Maar hier en daar zijn er mensen mee bezig het weer tot leven te brengen. Zo gaat het soms met gewoonten, gebruiken en rituelen,  ze worden weer opgediept.

039afd1fddeac1902b4fbc871e2327c7458ec8432c3afcb4f66861abc9dd083bIJssiebrauwen of ijssiepiepen                                                                           De vorst kon soms best wel lang aanhouden maar er kwam een eind aan. Daarmee openden zich echter nieuwe perspectieven. Want wat dacht je van ijssiebrauwen of ijssiepiepen, of ijsschotsen lopen?  Het was vooral een jongens aangelegenheid. Wij meisjes, keken vanaf de waterkant bewonderend toe wat de jongens allemaal durfden. Mijn broer Leo, die in leeftijd boven mij is, heeft echt zijn sporen met ijssiepiepen verdiend. Hij stond vooraan in waaghalzerij
Als het ijs dun genoeg was begon het feest. De jongens gingen naast elkaar staan, gaven elkaar een arm en gingen het ijs op. Soms waren het wel zes, zeven jongens die gearmd, naast elkaar over het ijs renden. Ze staken in een brede strook over het ijs, van de éne kant naar de andere kant. Het ijs boog en kraakte onder hun gewicht. Soms boog het ijs zo vervaarlijk dat hun schoenen en sokken nat werden. Het was een wonder dat zij niet met elkaar onder water gingen. Hier en daar zal dat vast en zeker ook wel gebeurd zijn!

Op de fiets
Maar het was Leo nog lang niet spannend genoeg. Hij vond iets anders uit: ijssiebrauwen op de fiets! Hij bracht zijn fiets op het ijs, en dan begon het echte grote werk: Het was een bizar gezicht als hij met zijn fiets over het dunne ijs stoof! Hij liet een spoor van water op het ijs, achter zich.

Natte sokken
In onze aangebouwde scheur stond een groot kolenfornuis. Die schuur, en het brandende fornuis bleken de hele “ijstijd” een trekpleister te zijn! Alle jongens uit de buurt, die natte voeten hadden, wisten onze schuur te vinden. Ze durfden zo niet naar huis en kwamen hun sokken drogen. Er was ook nog een andere methode om sokken droog te krijgen, dat was: droog slaan tegen de muur. Ik heb het vaak genoeg gezien. Maar helemaal droog slaan was moeilijk! De kolenkachel bleef toch onmisbaar.
Mijn moeder vertelde er later altijd met veel plezier over, zei dan steevast, als afsluiting van haar verhaal: “de natte sokken kunnen niet in ons huis!”

                   Die ouderwetse winters, zullen die nu echt verdwijnen?

 

 

Dit bericht heeft 2 reacties

  1. wilma

    Kan het nog herinneren dat we gingen schaatsen op slootjes en grotere vijvers. Hier wordt er zodra het vriest de ijsbaan gemaakt. er wordt wat geschaatst hier. Onze kids vinden het ook leuk en doen het graag.
    Wat je hier in het Noorden ziet is dat als de lakes(meren) bevroren zijn de ijstrucking er is. Zie op y.ou t.ube bij icetrucking. Best interressant op eens te zien hoor!! Zie je hoe noordelijke plaatsen makkelijke te bereiken zijn.
    Groet, Wilma

    1. Mee op de wind

      Ik heb gekeken Wilma. Wij hebben er hier eigenlijk weinig notie van hoe het daar bij jullie allemaal gaat. Interessant wat je vertelde en om te zien! Bij jullie wordt ook veel geschaatst he! Maar hoe lang wij hier nog schaatsen op natuurijs is wel een vraag. Misschien valt het wel mee hoor en is het loos alarm allemaal! Verandert er bij jullie iets in het klimaat? Of blijft alles bij het oude? Leuk om te horen van je hoe het er bij jullie allemaal naar toe gaat! Dank voor je uiteenzetting en je reactie Wilma! Groet, Maaike

Laat een reactie achter