Waar is die Voorjaarsschoonmaak toch gebleven?

Van de week dacht ik opeens: De Voorjaarsschoonmaak? Daar hoor je niemand meer over.
Of zijn er nog mensen die aan “De schoonmaak” doen?
Als ik om mij heen kijk en luister krijg ik de indruk dat het hele schoonmaakritueel is opgeheven en dat de mattenkloppers aan de wilgen hangen – en kunnen we het schoonmaakgebeuren scharen onder de cultuurveranderingen van de laatste decennia.

Toen ik jong was werd menig meisje geleerd dat “een goede huisvrouw zijn” een vak was, een eerzaam beroep. En dat was in die tijd niet raar gezegd. De gezinnen waren over het algemeen heel groot. De moeder des huizes moest van alle markten thuis zijn, en van wanten weten om  haar grote gezin zo te bestieren dat man en kinderen een veilige thuishaven hadden. Naast liefhebbend echtgenote was ze: econome, zorgzame moeder, opvoedster, vredestichtster en nog veel meer.
Ik kijk dan ook met met bewondering en respect naar mijn eigen moeder en mijn beide oma’s. Die vrouwen verdienen, wat mij betreft, een lauwerkrans met de vele anderen die hetzelfde deden.

Langzaam en sluipend – bijna ongemerkt – ontstonden er  veranderingen. Kennis verwerven werd steeds belangrijker. Het waren eerst alleen jongens die mochten doorleren en studeren, voor meisjes gold dit echter niet.
Maar langzaam keerde het tij en mochten ook meisjes, weliswaar mondjesmaat, gaan doorleren, zoals dat werd genoemd.
En wat bleek? Steeds meer meisjes wilde leren, ze waren leergierig, en pakten hun kansen. Zo stroomden ze door naar het Hoger Onderwijs, tot de Universiteit aan toe.
Over die ontwikkeling, en wat voor voeten het in de aarde had eer dat meisjes werkelijk mochten gaan studeren, is veel meer te vertellen. Wie weet!

Inmiddels werden de gezinnen, over het het algemeen, kleiner.
En de meisjes, nu met diploma’s op zak, combineerden steeds meer het “moeder zijn” met buitenshuis werken. Dat was nieuw en lang niet altijd gemakkelijk.
Het waren vooral de jonge moeders die het in de aanlooptijd zwaar hadden, want er was  nog weinig taakverdeling.
Alle begin is moeilijk. Veel jonge mannen waren niet opgegroeid met een vader die meewerkte in de  huishouding. Maar alles is te leren. En wat een mooie ontwikkeling is het dat nu inmiddels veel meer samen wordt gedaan.

Voorjaarsschoonmaak?
De werkende ouders van nu zijn blij als het huis opgeruimd en gezellig is, en de kinderen aandacht krijgen. Het alledaagse leven draaiend houden is al een crime op zich. Hoe zouden ze nog tijd hebben voor  een voorjaarsschoonmaak?
Nee, dat is voor hen een ver van hun bed show geworden.
Of  zijn er duizendpoten die het nog wel doen?

In mijn kindertijd lag dat heel anders, toen werd er wel schoongemaakt!
Eerzame huisvrouwen dachten, als de winter op zijn laatste benen liep, aan de Voorjaarsschoonmaak die aan de deur stond te trappelen. En jawel, zodra het weer wat beter werd was het moment daar.

Ik weet nog goed goed hoe bar ongezellig ik die schoonmaak vond.
En het hele gebeuren was ook niet zomaar voorbij. Eer het hele huis een beurt had gehad, tot de kelder aan toe, waren we mooi een paar weken verder.
Er werd van boven naar beneden gewerkt. De karpetten werden naar buiten gesleept en op het kledenrek uitgehangen en geklopt.
Gordijnen werden afgehaald, gewassen of naar de stomerij gebracht. Ramen en deuren gingen wijd open. Vervolgens werden de bedden naar beneden gesjouwd, en dat waren er heel wat. De dekens werden uitgehangen en gelucht. Soms ook werd een wollen deken gewassen. En dat was echt een precisie gebeuren – om een wollen deken zo te wassen dat hij niet kromp.
De bedden werden buiten grondig met de mattenklopper bewerkt. Er werd niet alleen bij ons gesjouwd en geklopt, overal vandaan klonk het kloppen. En dat was dan weer een schrale troost.
De bedden gingen terug naar de zolder, opgemaakt met schoon linnengoed – en hoe fris rook dat! En zo kreeg vertrek na vertrek een beurt.

Bij iedere schoonmaak kreeg natuurlijk ook de de voorkamer een beurt. In de voorkamer was van alles te vinden wat mijn interesse had. Als die kamer een beurt  kreeg was ik er als de kippen bij. Dat feestje liet ik mij niet ontglippen.
Ook daar werden de houten kasten uitgesopt en de planken voorzien van nieuw kastpapier. En als alles dan op tafel stond uitgestald zag ik een heleboel  dingen die in de kast verborgen bleven.
In één kast stond het luxe glaswerk, en ook dat kreeg een grondige afwasbeurt.
Maar er werden in die kast ook herinneringen bewaard.
Daar stonden ook de zilveren lepeltjes, die mijn vader in zijn jeugd met een schaatswedstrijd had gewonnen. Dat zijn van die details die ik nooit vergeet. De lepeltjes werden gepoetst en gingen terug in de kast. Ze staan nu als een dierbaar aandenken in mijn vitrinekast

In de lade van de linnenkast werd in een kussensloop foto’s bewaard, en kaarten die mijn vader aan mijn moeder stuurde.
Als de lade op de grond werd gezet zat ik er op mijn knieën bij. Als bijzonderheid mocht ik het kussensloop met foto’s en bewaarde kaarten bekijken.
Ik keek voor de zoveelste keer naar de foto van een onbekende oom die jaren geleden naar Miami was geëmigreerd.  Het bleef mij boeien omdat mijn oom, in groot ornaat en helemaal in het wit, tussen de palmbomen stond afgebeeld.
Ook de beschreven kaarten van mijn vader bekeek ik opnieuw met grote aandacht.
Het lijkt niets bijzonders, maar voor mij was het hele gebeuren buitengewoon, en ik  herinner het mij nog als de dag van gisteren.
Als de lade uitgesopt was, weer ingeruimd was en onder de kast werd geschoven, was het voorbij. Op naar het volgende jaar.

De Uithaal
In het najaar werd de schoonmaak, (uithaal genoemd) dunnetjes overgedaan. Gelukkig was die niet zo ingrijpend. Er werd veel minder overhoop gehaald en het duurde ook korter, het huisraad ging niet naar buiten. Het huis kreeg een zeer goede schoonmaakbeurt. Ik herinner mij weinig van “De Uithaal”, maar deze kwam zeker aan de orde bij mijn propere moeder.

Er waren nog meer veranderingen waardoor de “Grote Schoonmaak” ter ziele ging.
Wikipedia zegt erover: De oorspronkelijke noodzaak ontstond door de kolenkachels van toen, en door de beperkte stofzuigmogelijkheden, en ook waren er meer mensen in een huis.
Dit alles maakte een voorjaarsschoonmaak noodzakelijk. Schoonmaakacties in de lente kunnen uit gewoonte nog de voorjaarsschoonmaak genoemd worden.

Aan de echte Voorjaarsschoonmaak heb ik nooit zo meegedaan. Ik geloof dat hij toen al minder in zwang raakte. Bovendien vond ik het niet nodig om mijn huis, waar regelmatig werd gewerkt, ook nog eens met bezemen te keren.

Eilaas, en toch komen er bij mij in het voorjaar schoonmaakkriebels om de hoek kijken.
Zo loop ik mijn kasten na wat er weg moet, en in huis ga ik extra opruimen. Ook laat ik klusjes uitvoeren die volgens mij nodig zijn. Misschien toch een overblijfsel uit de lange schoonmaaktraditie die mij met de paplepel werd ingegoten?

Misschien zijn er wel mensen die het niet met mij eens zijn, en het nodig vinden wel ieder jaar de Voorjaarsschoonmaak uit te voeren. Zou best kunnen.

 

Gratis lid worden van mijn blog? Dat kan.
Als je rechts boven je naam invult rolt ieder nieuw blogbericht in je postvak

 

Dit bericht heeft 14 reacties

  1. Nelleke Seeder

    Een mooi stuk weer. Voor mij toch wat ver van mijn bed met een ziekelijke moeder en hulp in huis. Dus bij mij niet met de paplepel ingegoten. Bed werd vaak gekeerd, de dekens gewoon gelucht en vast “verto “ ( schrijf je dat zo?). Voor de rest zeil of tegels.
    Zilver poetsen hoorde verder bij de af-en-toe-klusjes. Dus dat jaarlijkse gedoe was er niet.
    Liefs Nelleke

    1. Mee op de wind

      Ha Nelleke, Bij ons kwam er voor de schoonmaak nog extra hulp. Maar ja, wat wil je met 11 kinderen en dan het huis met bezemen keren?
      Maar ben er dus zelf nooit aan begonnen. Je hebt niks gemist hoor kan ik je vertellen. Alleen een ziekelijke moeder hebben is daarentegen
      erg voor een kind. Ja tussendoor zilver poetsen was er ook nog natuurlijk net zoals bij jou dus.
      Dankjewel en lieve groet weer van
      Maike

  2. Nelly van Voorthuijsen-Boon

    Net je verhaal gelezen, en waar ben ik de hele dag al mee bezig? Ja, al de zomerkleren van boven gehaald en de kasten beneden schoon en al de winterkleren voor zover ze gewassen konden worden ook gedaan de rest buiten gelucht. Maar nu heb ik de pap wel op, er hangt nog veel aan de waslijn, maar met dit warme weer vliegt het droog. Je verhaal kwam dus net op de goede dag en een klein beetje schoonmaak,laatjes en kastjes staat ook nog op het programma, dus een klein beetje ouderwets ben ik dus toch wel.Maar de bedden worden niet naar buiten gebracht en dekens wassen hoeft ook niet meer,wel af

    1. Mee op de wind

      Ha Nelly, Nou je bent wijs bezig, toch? Niet alles naar buiten gesleept van bedden en dekens. Maar wel op kleinere schaal een schoonmaakdag vandaag.
      Je zeilt er precies tussendoor en je hebt dus een mooie dag uitgezocht om alles aan de lijn te hangen.
      Wat leuk dat je dit verhaal nu precies vandaag onder ogen krijgt. En bij jou gaat het voorjaar dus ook samen met schoonmaakkriebels.
      Ach ja, dat hebben we meegekregen in onze jeugdjaren en helemaal weg hoeft ook niet we houden er de folklore er gewoon nog even in Nellie.
      Mijn dank weer en groetjes van mij
      Maaike

  3. Elly

    Hoi Maaike.
    Voorjaarsschoonmaak. Toch wel iets van lang geleden.
    Niets voor mij. Ik wacht tot ik zo af en toe eens “ de geest krijg “ in voor- of najaar, zomer of winter.
    Weet wel dat vroeger mijn moeder eraan deed. Een paar dagen was je “je huis kwijt”.
    Dan was het over. Tegenwoordig is het, denk ik, bij de meesten helemaal over.Maar leuk om er weer eens over te lezen.

    Groet. Elly

    1. Mee op de wind

      Ha Elly, ja voor mij ook lang geleden hoor. Bij ons was het hele schoonmaakgebeuren vroeger wel langer dan een paar dagen hoor.
      Maar ik vond het, zoals ik al schreef, verschrikkelijk ongezellig. Maar ach er kwam ieder jaar ook gewoon weer een eind aan, zoals aan alles.
      Er is niet heel veel overgebleven van het ritueel, wat kleine naweeën slechts. Ach was inderdaad leuk om over te schrijven en zo werd het weer een blog.

      Met dank en groetjes Elly,
      Maaike

  4. Bernadette

    Wat kunt u toch mooi beschrijven hoe het er vroeger aan toe ging. Het zal vroeger inderdaad nodig geweest zijn. Een kolenkachel, geen stofzuiger, veel kinderen. Het zal wel een hele opluchting geweest zijn als al het zware werk gedaan was en alles weer netjes op z’n plaats stond. Vriendelijke groet, Bernadette

    1. Mee op de wind

      Ha Bernadette. Is ook heel leuk om over te schrijven. Ik zie het dan allemaal weer voor mij: de kleden die op het kledenrek hingen.
      De mattenklopper die de bedden bewerkten!
      Ja het was ook nodig, dat denk ik ook hoor en hoe houd je een huis schoon zonder stofzuiger. Sat moest er vroeger toch gewerkt worden.
      En ik herinner mij nog zo goed hoe frisalles dan weer was.
      Dank voor je reactie, Bernadette
      Met groet van
      Maaike

  5. Gerlien

    Goedemorgen Maaike,
    Wat vloeiden de zinnen weer heerlijk uit de pen en ook dit keer is het allemaal zo bekend! Volgens mij heb ik een broertje dood aan poetsen, omdat mijn moeder altijd poetste :(. De dagen van de week stonden vast, daar werd niet van afgeweken. Bovendien was de schoonmaaktijd extra ongezellig, precies zoals je het beschreef. Het vervelends vond ik dat de kolenkachel, in de keuken, en de haard, in de kamer, helemaal schoon werden gemaakt en niet weer aangestoken werden voordat het herfst werd. Gelukkig had mijn moeder het, net als ik, ook altijd koud en zo kon het gebeuren dat bij ons de kachel al snorde, terwijl het bij vriendinnetjes nog koud was. Dus een heerlijk toevluchtsoord om te vertoeven. Wij staan er om bekend dat het bij ons altijd warm is. Mijn lijfspreuk: Ik ben niet te lui om te werken (heb dat 43 jaar met heel veel plezier gedaan) maar huiswerk kan mij gestolen worden!
    Heel veel groetjes van Gerlien

    1. Mee op de wind

      Ook Goedemorgen Gerlien,
      Ja bij de “oudjes” allemaal zo welbekend, en het wordt heel graag gelezen, ik ze het bij jou en bij zoveel anderen.
      Ach, en zo vreemd is dat ook niet, want onze jeugdjaren zijn toch een groot gedeelte van ons leven, en onze geschiedenis. Maar natuurlijk ook jij vond het bar ongezellig. Moeders die geen tijd voor je hadden. Ik kwam er later pas achter dat er bij mensen regeltjes waren met de kolenkachel. Mijn moeder was niet zo van die regeltjes gelukkig, net zoals bij jou thuis. Ik heb het ook altijd koud. Maar ik kwam bij een vriendin veel en veel later en die hield zich nog steeds aan die oude regels. En zo leert het leven je, dat wij mensen, soms heel verschillend zijn.
      Ik heb net als jij ook mijn leven niet in ledigheid doorgebracht hoor, maar de Voorjaarsschoonmaak was ook niet aan mij besteed.
      En zo Gerlien zijn we het weer roerend met elkaar eens.
      Dank weer voor je reactie en hopelijk tot de volgende keer.
      lieve groet, Maaike

  6. Cis

    Ja Maaike dat zijn veel herinneringen. Ik weet nog dat de muren en plafonds schoongemaakt werden. Iets wat ik eigenlijk nog nooit gedaan heb! Maar het rook wel lekker naar boenwas.
    Dat herinnert mij er aan dat ik mijn tafel in de olie moet zetten!
    Goed zoals je dit stuk eer beschreven hebt!
    Groetjes
    Cis.

    1. Mee op de wind

      Ha Cis, waar mijn blog al niet goed voor is, het zet je zelfs aan het werk. Ja die huisvrouwen van tegenwoordig moeten opgepord worden willen ze aan het werk gaan!
      Ja, die muren en plafonds he? de muren werden gestoft. En inderdaad het rook heerlijk fris als alles naar buiten was geweest.
      en die tafel kom ik wel een keer controleren.
      Met dank en groet,
      Maaike

  7. sonja

    ha Maaike. Je zegt dat de muren afgestoft werden, maar bij ons werden ze gewassen met een zeepsopje.De ramen en tegels en sanitair met azijn en soda. Alle kleden over de klopstok, als ze klaar waren speelden wij eronder als tent. Alle hoofdkussens in de zon op het gras,maakten wij bedjes van, ook de poes deed mee. Ik vond het wel een leuke tijd, ook al omdat mijn moeder niet veel maaltijden kookte en dan bakte mijn vader pannekoeken met spek en stroop. Mijn vader was ook heel lief, ma kreeg na de schoonmaak altijd een grote bos bloemen of soms een nieuwe jurk omdat ze zo hard gewerkt had. Maar zelf doe ik het niet zo, ik maak bij mooi weer af en toe een hele kamer leeg, gooi dingen weg, ruim kasten op en geef hier en daar een likje verf. Groetjes en tot een volgen blog.

    1. Mee op de wind

      Ha Sonja, jij bent in de oude verhalen gedoken. Dat is leuk want die heb ook met heel veel plezier geschreven

      Bij jullie werd er inderdaad ook echt schoongemaakt. Het vreemde is dat de mensen die bij de schoonmaak het huis met bezemen keerden iedere iedere week alles al een goede beurt gaven.Tenminste bij ons gingen iedere week de stoelen van de eetkamer naar buiten. Als ik uit school kwam stonden ze daar opgesteld.
      Wat leuk Sonja dat je vader dan pannenkoeken bakten. En waat ontzettend aardig om dan je moeder als de schoonmaak er op zat een bos bloemen te geven, of een nieuwe jurk.
      Dit heb ik nog nooit eerder gehoord. Wat fijn om zo op te mogen groeien.

      Mijn volgende blog verschijnt morgen al weer, het gaat dit keer weer eens over vroeger. Als je zin hebt is er weer leesvoer voor je.
      Dank voor je reactie en je verhaal.
      Met groetjes, Maaike

Laat een reactie achter